Ο πρωτογονισμός του Πολυτεχνείου.

protagon.gr, γράφει ο Ανδρέας Ζαμπούκας

Ποιος τελικά τη φτιάχνει την ιστορία; Οι λαοί, η πάλη των τάξεων, οι εξουσίες ή τα μίντια; Θέλει ψάξιμο. Όποιος όμως και να τη συνθέτει, έχει να κάνει με δύο  πράγματα. M' αυτά που έγιναν και μ' αυτά που φαίνεται να έγιναν. Μ' αυτά που είδε ή άκουσε και μ' αυτά που επέλεξε να μας πει.

Όπως και να 'χει, η μνήμη ποτέ δεν μπορεί να είναι συλλογική όταν επιβάλλεται ως μέσο χειραγώγησης. Με απλά λόγια, αν μέσα στις κοινωνίες αλλάζουν τα ποσοστά αποδοχής μιας ιστορικής αποτύπωσης (άσχετο αν είναι αληθινή ή ψεύτικη) τότε, παύει η νομιμοποίηση της θεσμοποίησής της. Δεν έχει λοιπόν σημασία αν όλοι μαζί γιορτάζουμε ένα γεγονός, μια ιδέα ή έναν μύθο. Φτάνει, όμως, να το γιορτάζουμε όλοι μαζί ή, τουλάχιστον, η θετική ανάκληση της μνήμης να αφορά τους περισσότερους. Διαφορετικά, είναι ολοφάνερη η καπηλεία από αυταρχικές εξουσίες που χρησιμοθηρικά θέλουν να επιβάλουν στους άλλους τον «επικερδή» αυτισμό τους.

Στη δική μας κοινωνία, είναι πλέον σαφές ότι έχουμε τεράστιο πρόβλημα με τη διαχείριση της μνήμης. Παρόλα αυτά, επιμένουμε να την αναγάγουμε σε προνομιακό στοιχείο της δημόσιας επικοινωνίας σε όλες μας τις διεκδικήσεις. Αντί, λοιπόν, να επιδιώξουμε τη χρηστικότητά της και την αποτελεσματική της προσφορά στην πραγματική μας ζωή, συνεχίζουμε να τη διαχειριζόμαστε μ΄έναν πρωτόγονο τρόπο αναγωγής της σε φόβητρο ή όπλο καταστολής του «αντιπάλου». Με την «έντεχνη» εκμετάλλευση της μνήμης, κάνουμε πολιτική, φτιάχνουμε εκπαιδευτικά συστήματα και κατασκευάζουμε θεούς και δαίμονες για χάρη της κυρίαρχης εθνικής ιδεολογίας.

Σε κάθε περίπτωση, όλα αυτά τα πριμιτίβ στοιχεία του θυμικού μας δείχνουν ότι δεν θέλουμε να απαλλαγούμε από τα βαρίδια του παρελθόντος. Και πρόκειται ουσιαστικά για ανάγκη εσωτερική και βαθιά πολιτισμική. Ακόμα κι αν δεν έχουμε ήρωες, τοτέμ, φαντασιώσεις και επετείους, γρήγορα τις κατασκευάζουμε. Και αδιαφορούμε τελείως αν είναι ή όχι συλλογικές. Αρκεί η δική μας μειοψηφική «τελετουργία» να κάνει περισσότερο θόρυβο από τις άλλες. Μερικές φορές μάλιστα, το επιχείρημα μπορεί να είναι τόσο ακραίο, που να είναι ανάλογο με του ψυχικά διαταραγμένου νεαρού που ανοίγει τα παράθυρα του αυτοκινήτου του και βάζει τέρμα τη μουσική. Αυτός λοιπόν πιστεύει ότι η επιλογή του αρέσει σε όλους, επειδή δεν του πετάει κανείς ντομάτες ή δεν τον συλλαμβάνει η αστυνομία…

Ο πρωτογονισμός (κάποτε και φονταμενταλισμός) των επετείων ήταν αποδεκτός έως ότου η ελληνική κοινωνία παρέμενε «πρωτόγονη» και κλειστή. Αρκούσε τότε μια επιβεβλημένη «αλήθεια» για να αποκλείσει κάθε φωνή αμφισβήτησης. Για παράδειγμα, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, οι αριστεροί υμνούσαν με θρησκευτικό ζήλο την επέτειο του Πολυτεχνείου και οι δεξιοί τη συκοφαντούσαν. Το πρωτόγονο και το απολίτιστο εδώ είναι ότι επικρατούσε ο μανιχαϊσμός στη δημόσια καπηλεία του γεγονότος.

Τελευταία, όμως, έχει αυξηθεί ραγδαία το ποσοστό των ανθρώπων που κρατούν αποστάσεις από τη χυδαιότητα των «πρωτόγονων» και επιχειρούν να συνδέσουν τον συμβολισμό με την ιστορική και πολιτική καταγραφή των γεγονότων. Αυτό προϋποθέτει πως κάποιοι πλέον συνειδητοποιούν ότι πρωθυπουργός τότε ήταν ο Μαρκεζίνης (είχε ήδη ξεκινήσει επαφές με τον Καραμανλή, μέσω Μομφεράτου και Ευταξία…) και όχι ο Παπαδόπουλος, ότι η χούντα άλλαξε σε κάτι πολύ χειρότερο με τον Ιωαννίδη και ότι τον επόμενο χρόνο χάσαμε τη μισή Κύπρο. Μια τέτοια γνώση δεν μειώνει το συμβολισμό αλλά αντίθετα τον απαλλάσσει από την καπηλεία.

Όσο λοιπόν πληθαίνουν οι άνθρωποι που θεωρούν τη μνήμη ως βοηθό και όχι ως οδηγό στη ζωή τους, όσο πολλαπλασιάζονται οι Έλληνες που απεχθάνονται τον ολοκληρωτισμό των ηλιθίων σε μίντια και πολιτικό σύστημα, τόσο θα σβήνουν οι κραυγές των «ιθαγενών». Πού θα πάει, κάποτε οι  «φυλές» των βαρβάρων φτάνουν τον υπόγειο πόλεμο στα άκρα και αλληλοεξοντώνονται (δες τι γίνεται με τους «πρωτόγονους» του ποδοσφαίρου….). Απλά είναι θέμα χρόνου. Υπομονή…